Functionele specificatie NLCS 5.1

Een belangrijk uitgangspunt voor NLCS is ‘objectgericht werken’ volgens de principes van BIM. Dat houdt in dat de objecten in de tekening herkenbaar moeten zijn voor alle gebruikers binnen de GWW sector. In de NLCS is dit opgelost door voor in principe ieder te onderscheiden object een afzonderlijke laag op te nemen met in de laagnaam informatie waarmee het objecttype gedefinieerd wordt.

Een tweede belangrijk uitgangspunt voor NLCS is, dat de standaard moet aansluiten op de gangbare CAD praktijk met de gangbare CAD applicaties. Die praktijk kenmerkt zich onder andere door een mechanisme van informatiescheiding door middel van een lagenstructuur. Informatiescheiding is noodzakelijk om hergebruik van de opgeslagen informatie mogelijk te maken, zonder gegevens opnieuw te moeten invoeren. Hergebruik van informatie betreft bijvoorbeeld het ‘automatisch’ bepalen van hoeveelheden uit een model, maar ook hergebruik van de CAD modellen bij latere onderhouds- en reconstructiewerkzaamheden.

Bij 3D modelleren en BIM wordt een fundamenteel ander mechanisme van informatiescheiding gehanteerd. In een 3D model/BIM wordt informatie (data) in een databasestructuur direct gekoppeld aan de objecten waarop zij betrekking heeft. Ook uit een 3D-model kunnen en moeten vervolgens 2D-tekeningen worden gegenereerd. Door de verschillende mechanismen van informatiescheiding is het niet altijd mogelijk die 2D-tekeningen te laten voldoen aan de NLCS. Wanneer (overheids-)opdrachtgevers niettemin eisen dat alle tekeningen van een project as built moeten worden geleverd conform NLCS, kan dat een barrière opwerpen voor het gebruik van 3D modelleren en BIM. Dat is een ongewenste situatie. Daarom is besloten dat de NLCS niet geldt voor 2D tekeningen die worden gegenereerd uit een 3D model [2] , mits de herbruikbaarheid van informatie in het kader van onderhoud en reconstructies op een andere wijze wordt gewaarborgd. Aanbevelingen hierover zijn opgenomen in de Uitwisselafspraken.

[2] Dit betreft met name 3D modellen van ‘Constructies’ (zie ook paragraaf 5.1.3). Voor civieltechnisch werk in de ‘Buitenruimte’ is het inmiddels goed mogelijk gebleken om op basis van 3D modellen 2D CAD tekeningen te genereren die volledig voldoen aan de NLCS. 

NLCS geeft een harmonicamodel, waarbij eerst een heel generiek objecttype kan worden getekend, bijvoorbeeld een 'GESLOTENVERHARDING', en later (in een detailuitwerking van het ontwerp) kan worden gekozen om dit object op een andere laag te zetten waarbij een specifiekere keuze is gemaakt voor het type object, in het voorbeeld 'GESLOTENVERHARDING_ASFALT'. De ontwerper kan daarbij van grof naar fijn ontwerpen en steeds meer details uitwerken.

De objecten in een tekening krijgen in de laagnaam een tekenstatus mee, die weergeeft wat de situatie van de objecten is na uitvoering van het werk waar de tekening voor gemaakt is. Aan de status kan een numerieke waarde 01-99 worden toegevoegd om weer te geven dat het de situatie van het object betreft na een fase in het project. Een object kan zo gevolgd worden tijdens het werk, met onderscheid tussen tekeningen van de bestaande situatie, ontwerptekeningen en revisietekeningen.

Voor het automatisch terugleveren van mutaties voor het asset databeheer zijn de NLCS statussen niet toereikend. Daarom moeten voor dit doel extra afspraken worden gemaakt binnen en project.

In een laagnaam kan worden aangegeven welke bewerking het object moet ondergaan. Denk aan verplaatsen, reinigen en dergelijke.

NLCS biedt de vrijheid om objecten oppervlakkig aan te duiden, of met meer details en diepgang. Als naar gelang van het doel van de tekening.

NLCS biedt vrijheid om objecten een andere visuele presentatie te geven, vooral als dit de leesbaarheid van de tekening ten goede komt. Een afwijking is daarom niet altijd erg.

NLCS regelt niet wat er op specifieke tekeningen moet komen. Een schetsontwerp vraagt een heel ander detailniveau dan een uitvoeringsontwerp. Als u wilt, dat specifieke objecten op de tekening staan of u bepaalde details wilt zien, dan moet u hier zelf om vragen aan degene die de tekening voor u opstelt.

NLCS bevat een basisset laagnemen om objecten te tekenen. Gebruikers, softwareontwikkelaars of toeleveranciers kunnen desgewenst eigen objecten(-bibliotheken) toevoegen.

NLCS bevat een basisset symbolen. Gebruikers, softwareontwikkelaars of toeleveranciers kunnen desgewenst eigen symbolen(-bibliotheken) toevoegen.

NLCS bevat een basisset arceringen. Gebruikers, softwareontwikkelaars of toeleveranciers kunnen desgewenst eigen arceringen(-bibliotheken) toevoegen.

• 00-R-0010a-Revisie-riolering.pdf
• 00-R-0011a-Revisie-puttenstaat.pdf
• 00-R-0012a-Revisie-details.pdf
• 20160413-checklist-weergave-itemsobjecten-bij-revisies-t_b_v_-Water.pdf
• RAW-Deel-2_2-Revisie-riolering.pdf
• RAW-Deel-3-Riool-revisie.pdf
• Voorbeeldtekening-rioolrevisie-Standard.zip

• Voorbeeldtekening-NLCS-ADAM_Stedenbouw.zip

• N522-350842-41-11-01_1_Situatie-Standard

De kabels en leidingen krijgen altijd een laagnaam met de volgende onderdelen op een vaste volgorde gesorteerd:

• Als OBJECT wordt het type net genoemd (gas, energie, enzovoorts)
• Als EERSTE SUBOBJECT wordt het thema benoemd: hoogspanning, laagspanning enzovoorts, afgekort tot HS, LS.
• Als TWEEDE SUBOBJECT wordt gebruikt voor de aanduiding van het type leveringsnetwerk. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de terminologie TRANSPORT, DISTRIBUTIE en AANSLUITNET en is voor de verschillende NLCS netbeheer thema’s gelijk. Mogelijke waarden die kunnen voorkomen:
  1. TRANSPORT = Hoofdnet
  2. DISTRIBUTIE = Distributie netwerk
  3. AANSLUITNET = Aansluiting/aansluitnetwerk
• Volgende SUBOBJECT komt het voltage indien bekend
• Als volgende SUBOBJECT komt kabel diamter gecombineerd met materiaal indien bekend
• Als laatste kan indien de informatie uit KLIK wordt gehaald, de netbeheerder komen in de laagnaam. In de NLCS komen geen objecten voor met een netbeheerder, dit zou een individuele uitbreiding zijn.

De volgorde is daarmee voorspelbaar. Door altijd deze indeling en volgorde te kiezen wordt het eenvoudiger om een match te maken tussen attributen van een object in een informatiemodel, en de laagnaam van de geometrische representatie van het object. Het is niet de bedoeling om "lege velden" in de laagnaam te hebben, het gaat puur om de volgorde waarin de informatie in de laagnaam komt.

NB Voor riolering werkt het anders; omdat riolering een eigen hoofdgroep heeft geldt dat het type net niet hoeft te worden genoemd, het subtype zit onder HOOFDOBJECT1 en heeft ook andere namen, gebaseerd op GWSW.

1. Het gebruik van “-” en “_” is niet toegestaan in benamingen van zowel NLCS Objectnamen als in het deel “SYMBOOLNAAM”. Dit geldt altijd, maar verdient een extra vermelding bij NLCS netbeheer. Een voorbeeld hiervan is een T-stuk dat in de vaktermen ook daadwerkelijk op deze manier wordt toegepast. In plaats daarvan wordt gekozen om deze termen aan elkaar te vervoegen dus “TSTUK”.
2. Voor NLCS netbeheer zijn de tekens / of \, komma's en kleine letters in namen zoals bijvoorbeeld een kabelaanduiding “4 x 6/4 x 2,5Cu” gebruikelijk. Omdat dit technisch niet goed gaat in CAD-systemen wordt voorgesteld om dit als volgt op te lossen:
   • kabelaanduiding: 4x6:4x2.5Cu

In principe heeft een objecttype een eigen laag binnen NLCS. Bij de verkeersboirden niet, deze staan op één laag per categorie bord. De snelheidsborden staan bijvoorbeeld op één laag. Dit leidt ertoe dat in het geval van snelheidsborden niet het objecttype te onderscheiden valt qua verschillende soorten borden. Deze keuze is gemaakt voor het gemak van tekenen: via de laag snel naar het juiste verkeersbord, in plaats van een reuzehoeveelheid borden doorzoeken. Ook omdat voor elke snelheid een ander symbool bestaat. Daarnaast geldt dat een verkeerskundige bij het gebruiken van het model een selectie zal willen maken per verkeersmaatregel, en dus alle snelheidsborden in samenhang wil beschouwen. De verschillende borden afzonderlijk van elkaar aan- en uit zetten is niet nodig.

• NLCS 5.1 is een grootschalige verbeting van foutjes en ommissies in de documentatie en de publicatie van laagnamen, in kleuren, lijnstijlen, lijnweights en symbolen in ce huidige hoofdgroepen. Dit leidt tot vermindering van irritaties bij het tekenen volgens de standaard. Het gaat om een groot aantal wijzigingen. Men kan teruglezen welke wijzigingen zijn doorgevoerd door de issues met milestone 5.1 te selecteren in GitHub.
• Er zijn voor sommige Elementen gewijzigde regels over de visuele presentie, alle regels zijn samengevat in het overzicht representatie. De wijzigingen betreffen de elementen: GD; S en SV.

• Voor aanpijlingen en maatvoeringen is een nieuwe werkwijze bedacht, dit om te zorgen dat men onderdelen die kunnen leiden tot problemen met interoperabiliteit bij uitwisseling tussen CAD-paketten beter kan traceren. Aanpijlingen en maatvoeringen komen voortaan in de laagnaam voor als L** respectievelijk M**, waarbij ** de aanduiding van de teksthoogte is. De representatie van de L**/M** lagen wordenwordt in de hoofdgroep ZZ gepubliceerd op dezelfde wijze als teksten T**.
• De verschaling van symbolen inclusief de werking in alle soorten CAD pakketten is onderzocht. De toevoeging SO heeft geen betekenis meer. In plaats daarvan kunnen symbolen in de database een toevoeging .... krijgen. De symboolnamen zijn niet aangepast, daarin valt de toevoeging SO nog steeds te vinden.
• De aanduiding G/A/S in de objectentabellen is verwijderd. Indien symbolen of arceringen beschikbaar zijn, hebben deze een relatie met de NLCS-Objecten.
• De lijndikte-nummers uit Microstation staan niet meer in een conversietabel in de documentatie, maar worden gepubliceerd in de database als attribuut 'MicrostationNummer' van een Lijnweight.
• Er zijn aanpassingen in de naamgeving van multileaderstijlen, waarbij altijd aangeduid wordt of een Aanhaallijn van toepassing is en of een backgroundmask van toepassing is, dit om te zorgen dat men onderdelen die kunnen leiden tot problemen met interoperabiliteit bij uitwisseling tussen CAD-paketten beter kan traceren.
• In de eisen aan controle-tooling is opgenomen: indien de laagnaam de tekst HULPLIJN bevat, dient de controletool géén melding te geven dat dit een aanvulling op NLCS betreft. Dit voorkomt onnodige meldingen in het validatierapport.
• De aanduiding SO heeft geen betekenis meer, in plaats daarvan wordt onderscheid gemaakt tussen aanduidingen WG (ware grootte) voor arceringen en symbolen en FS (vaste schaal/fixed size) voor symbolen.

Een arcering met aanduiding WG MOET een vaste nameetbare grootte krijgen volgens de plotschaal, deze arceringen moeten altijd op ware grote worden getekend.

IN NLCS 5.1 is een toevoeging gedaan met spoorse infra in stedelijke omgeving met name gericht op tram. De lagen voor metro/lightrail zullen in volgende releases van de standaard worden toegevoegd. De objecten zijn onderverdeeld in 4 hoofdgroepen Spoorbouw (SB), Energievoorziening Spoor (ES)=Nieuw, Installatie Spoor (IS) (=wisselaansturing en -verwarming), Verkeersmaatregelen Spoorweg (VS) (=seinen, etc). Tevens is gekeken waar objecten eventueel in bestaande hoofdgroepen passen en zijn daar geplaatst. Men kan teruglezen welke wijzigingen zijn doorgevoerd door de issues met milestone 5.3 te selecteren in GitHub.

IN NLCS 5.1 is een toevoeging gedaan met objecten voor de hoofdnetten voor electriciteit. Daartoe is de technische werking en publicatie van NLCS uitgebreid met een objecttoestand, in het geval van netten met de toestanden in gebruik (default), in reserve en verlaten. Objecten krijgen voor elke combinatie van objecttoestand en tekenstatus eigen kleuren, lijndiktes en lijnstijlen toegekend.

Men kan teruglezen welke wijzigingen zijn doorgevoerd door de issues met milestone 5.4 te selecteren in GitHub.

IN NLCS 5.1 is een toevoeging gedaan met objecten en symbolen voor verkeersborden. Men kan teruglezen welke wijzigingen zijn doorgevoerd door de issues met milestone 5.6 te selecteren in GitHub.

Waar in de sql database versiebeheer en wijzigingen gelogd werden door de status "vervallen", "nieuw" en "gewijzigd" mee te geven aan objecten, en een opmerkingenveld in te vullen met de reden van de wijziging, wordt dit in de linked data release niet meer expliciet gedaan. De gemaakte wijzigingen worden voortaan op GitHub opgenomen door issues te koppelen aan de Milestone die bij de release hoort.

Om verschillen tussen versies in de publicatie op te vragen, moet vanaf nu met sparql-queries worden gewerkt. Daarmee kunnen verschillen tussen releases onderzocht worden.

Bij de NLCS objecten werd in sql een waarde van -1 ingevuld bij de lijnkleuren en lijntypes en een 0 bij lijnweights als er geen waarde is. Met linked data is er simpelweg geen relatie. Daarom zijn ook de volgende regels uit de sql database niet overgenomen:

• Lijntype IDs -2 en -1
• Lijnkleur ID -1
• Lijnweight ID -1

De NLCS is in eerste instantie ontwikkeld voor de ondersteuning van ontwerp en engineering van civiele projecten. Maar voordat er sprake is van een project, produceren onder andere gemeenten al veel tekenwerk. Zij maken bijvoorbeeld exploitatieplannen, verkavelingsplannen, matenplannen en inrichtingsplannen, veelal als nadere uitwerkingen of invullingen van bestemmingsplannen. Tot dusver werd dit type tekenwerk niet door NLCS ondersteund. Een belangrijke oorzaak daarvan is dat planvormingstekeningen doorgaans ‘vlakkentekeningen’ zijn, terwijl ontwerp- en engineeringstekeningen vooral worden opgebouwd als ‘lijnentekeningen’. Daarnaast worden in de planvormingsfase dikwijls andere objecten getekend dan in de ontwerp- en engineeringsfase van projecten. De NLCS voorzag daar nog niet in. De NLCS Werkgroep Planvorming, bestaande uit onder anderen vertegenwoordigers van de gemeenten Rotterdam, Hoorn, Zuidplas en Breda, heeft de standaard voor release 4.0 daarom uitgebreid met ruim 400 nieuwe lagen, die het maken van de genoemde planvormingstekeningen ondersteunen. De lagen zijn zodanig ingericht, dat er vlakkentekeningen mee kunnen worden gemaakt. Aanvullend kunnen planvormers gebruik maken van reeds bestaande lagen, symbolen en arceringen van de NLCS.

Zeer veel van de toegevoegde objecten/lagen zijn verwant aan objecten/lagen die al in diverse Hoofdgroepen van NLCS waren opgenomen. Mede om doublures te voorkomen (objecten die op verschillende plaatsen voorkomen in de NLCS) zijn de nieuwe ‘planvormingslagen’ niet ondergebracht in een aparte Hoofdgroep, maar zijn ze ingepast in de reeds bestaande Hoofdgroepen. Met name de Hoofdgroep ONDERGRONDEN (OG) is hierdoor flink uitgebreid. Maar ook in diverse andere Hoofdgroepen zijn ‘planvormingslagen’ toegevoegd. Bijlage 2 van deze Formele Beschrijving NLCS biedt een overzicht van de lagen uit de diverse Hoofdgroepen die kunnen worden gebruikt binnen de Discipline PLANVORMING.

Nadat een project in de buitenruimte is afgerond, moet de gerealiseerde, nieuwe situatie worden verwerkt in de Basiskaart Grootschalige Topografie (BGT) volgens het IMGEO protocol. Dit is een wettelijke verplichting. De gebruikelijke werkwijze hiervoor is dat landmeters de nieuwe situatie ‘in het veld’ opmeten en de meetresultaten worden gedocumenteerd in een GIS-formaat dat geschikt is voor de BGT. In release 4.0 is in overleg met Geonovum (ontwikkelaar en beheerder van de IMGeo standaard) een aantal voorzieningen ingebouwd die het mogelijk maken om een NLCS-tekening as built automatisch om te zetten naar een volgens IMGeo/BGT opgebouwde objectenkaart. In bijlage 3 van deze Formele Beschrijving NLCS is beschreven hoe dit in zijn werk gaat en hoe een NLCS-tekening hierop moet worden voorbereid.

Met deze toevoegingen in release 4.0 zijn de toepassingsmogelijkheden van de NLCS in de levenscyclus van civiele objecten fors uitgebreid, zoals is gevisualiseerd in de onderstaande figuur.

De NLCS is primair ontwikkeld voor het ontwerp, de engineering en de realisatie van civiele projecten tot en met het vervaardigen van as built tekeningen. In release 4.0 is daar aan de voorkant de ondersteuning van de Planvorming aan toegevoegd. Aan de achterkant is ondersteuning van de registratie van de as built situatie conform IMGEO/BGT toegevoegd. Hiermee is de NLCS tevens op verschillende detailniveaus toepasbaar voor ondersteuning van het beheer van objecten in de buitenruimte. Daarmee is de cirkel gesloten.